|
|
 |
Wilk w kulturze
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wilk w kulturze.
Wilk występuje powszechnie w kulturze i wierzeniach wszystkich narodów zamieszkujących tereny, na których występuje. Od najdawniejszych czasów jest tematem mitów i legend, a od wynalezienia pisma także częstym motywem literackim. Dostrzeżono charakterystyczne cechy wilka, takie jak niezależność, zamiłowanie do wolności i bezkresnych przestrzeni, drapieżność, siłę, zdolność do zachowań społecznych, oraz skojarzono wilcze wycie z Księżycem.
Choć przeważa negatywny obraz wilka, niektóre jego cechy podziwiano. W kulturach animistycznych, w społeczeństwach gdzie dominowała kultura zbieracko-łowiecka, usiłowano w sposób magiczny pozyskać siłę wilka, obdarzyć nią myśliwych. Wilcze kły pełniły często funkcję amuletów, wilcze skóry przywdziewali szamani i wołchwowie podczas obrzędów. Także dla wojowników wilk bywał wzorem godnym naśladowania. Berserkowie mieli według wierzeń nordyckich dysponować wilczą mocą, obok niedźwiedziej.
W wielu kulturach wilk uosabiał siły demoniczne lub sam był demonem. W chrześcijaństwie obraz wilka był zdecydowanie negatywny, jeden z ojców Kościoła, święty Augustyn, interpretuje słowa Jezusa z ewangelii (J 10,12 i J 8,44) następująco: "A kto jest wilkiem? Czyż nie diabeł? Wszak od początku był on zabójcą". Do zaakceptowania dla chrześcijaństwa jest dopiero wilk przemieniony, "leżący z jagnięciem", symbol nawróconego złoczyńcy. Taki obraz przedstawiają "Kwiatki świętego Franciszka", w którym to dziele przedstawiono obraz wilka z Gubbio. Wilk ten, według legendy, za namową świętego przestał szkodzić ludziom i stał się ich przyjacielem.
W pierwotnych, pogańskich wierzeniach europejskich obraz wilka nie jest aż tak jednoznaczny. Można doszukać się analogii z chrześcijańskim diabłem w roli jaką podczas końca świata – Ragnarok – ma do spełnienia Fenrir, spętane zło zrywające się z magicznych łańcuchów, by przeciwstawić się boskiemu ładowi. Karę wygnania, banicji, nazywano wilczymi imionami, u Celtów na przykład jej nazwa to cú glas, a zatem "szary pies" lub "wilk". W języku polskim funkcjonuje idiom "wilczy bilet". W Eddzie szubienica to "wilcze drzewo".
Z drugiej strony, występują mity o wilku – opiekunie ludzi, a nawet o wychowywaniu ludzi, najczęściej sławnych władców, przez wilki. Najbardziej znane to ten o Romulusie i Remusie, ale także o królu Celtów, Cormacu. Podobny mit występuje też w kulturze japońskiej. O ile los wilka za życia to "zły los", to już wcielenie się w postać wilka po śmierci było nagrodą dla wojowników. Tak przedstawia tę sprawę mitologia Bałtów oraz ludów północnej Europy – Finów czy Lapończyków. Powszechna była także wiara w wilkołactwo – zdolność ludzi do przybierania, za sprawą czarów, wilczej postaci. Najczęściej losu wilkołaka doznawała ofiara czyichś czarów lub przekleństwa, była to okrutna kara.
W kulturach azjatyckich dla odmiany wilk postrzegany jest pozytywnie. Mongołowie i część ludów tureckich uważają wilka za swego mitycznego przodka. Wilk występuje w godle narodowym Czeczenów i Gagauzów. Dla Japończyków jest strażnikiem gór i przyjacielem ludzi, zwłaszcza rolników. W mitologii chińskiej pełni rolę strażnika Niebiańskiego Pałacu, ale i próbuje pożreć Słońce podczas zaćmienia.
W kulturach indiańskich dość trudne jest oddzielenie mitów o wilku od tych dotyczących kojota czy szakala, bywa, że zwierzęta te występują zamiennie w różnych wersjach tych samych mitów.
Literatura, sztuka, film i gry komputerowe wykorzystują i przetwarzają zastane wzorce kulturowe na temat wilka. Zatem i tu obraz wilka jest w większości wypadków negatywny. Wilk jest symbolem drapieżności, zła, okrucieństwa, często zagrożenia. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły. Już w "Kwiatkach świętego Franciszka" pozytywnie przedstawiony jest wilk, lecz jedynie wyzuty z naturalnych, wilczych cech.
Pozytywny obraz wilka "dzikiego" przedstawiają niektóre dzieła romantyków. W literaturze polskiej Adam Mickiewicz przypomniał legendę o żelaznym wilku, który przyśnił się księciu Giedyminowi i wyznaczył miejsce założenia Wilna. Wilczą niezależność i dumę podkreśla fragment innego dzieła Mickiewicza: "lepszy na wolności kęsek lada jaki, niźli w niewoli przysmaki". W literaturze anglojęzycznej wilka opiewali m.in. James Oliver Curwood, Jack London czy Michael Blake.
-
Literatura
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Clarissa Pinkola Estes - "Biegnaca z wilkami"
-
Filmy
-
-
-
-
Wolf - reż. M. Nichols, graja: J. Nicolson i M. Pfeiffer
-
Godzina wilka - reż. I. Bergman
-
-
Legendy i mity
-
-
-
Chiny – Niebiański Wilk połykający Słońce podczas zaćmienia
-
Turcja i Mongolia – oba narody uważają się za potomków wielkiego Szarego Wilka
-
-
-
Sztuki plastyczne
-
Kultura masowa
Zobacz też
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Ta strona powstała 22 lutego 2008 roku. Została poświęcona najwspanialszym zwierzętom na świecie -wilkom-. |
|
|
 |
|
| |
|
|
